راهنمای انتخاب پالت رنگی برای طراحی، رنگ‌ها یکی از ابزارهای موثر در برقراری ارتباط و به ویژه تأثیرگذاری اولیه هستند.
وظیفه طراحان هم افزودن ویژگی کاربرپسندی به محصول یا پروژه در عین وفاداری به اهداف کسب‌وکار است. این وظیفه کم‌ارزشی نیست و طراحان مسئول همه چیز، از قالب‌ها و مسیر حرکت کاربر تا تایپوگرافی و انتخاب رنگ هستند. بنابراین، باید پرسید که چقدر زمان به انتخاب پالت رنگ برای طراحی خود اختصاص می‌دهید؟
اکنون که درک اثرگذاری رنگ‌ها برای موفقیت ضروری است، چه باید کرد تا در انتخاب پالت رنگی به خبرگی دست یافت؟
در این راهنما شما را با هرآنچه که باید در این خصوص بدانید، آشنا می‌کنیم.
پالت رنگ چیست؟
در جهان دیجیتال، پالت رنگ به دامنه کامل رنگ‌هایی گفته می‌شود که می‌توان روی صفحه‌نمایش یا هر واسط کاربری دیگری نمایش داد.
در برخی موارد، این اصطلاح مجموعه‌ای از رنگ‌ها و ابزارهای مورد استفاده در برنامه‌های نقاشی و تصویرسازی را در بر می‌گیرد.
پالت رنگ حقایق زیادی را درباره طراحی وسیله یا تکنولوژی الکترونیکی و قابلیت‌های بصری آن برای انسان آشکار می‌کند.
آشنایی با تئوری رنگ‌ها جهت پیاده‌سازی یک پالت رنگی عالی
در اینجا می‌خواهیم بحث خود را با بررسی مقدمات تئوری رنگ مقداری بازتر کنیم. بنابراین در این قسمت اندکی از تئوری رنگ‌ها سخن می‌گوییم، چون بهتر است پیش از هر چیزی با مقدمات کار آشنایی بیشتری پیدا کنیم.
تئوری رنگ‌ها چارچوبی برای اطلاع بخشی درباره کاربرد رنگ در هنر و طراحی است. به کمک این تئوری می‌توان نحوه استفاده از پالت رنگ را تعیین و انتقال موثر پیام طرح را از هر دو لحاظ زیبایی‌شناسی و روان‌شناختی تسهیل کرد.
تئوری رنگ مدرن تا اندازه زیادی مبتنی بر چرخه رنگ نیوتون است که آن را در سال 1666 مطرح کرد. چرخه رنگ در واقع سه مقوله رنگی را نمایش می‌دهد:
- رنگ‌های اصلی (اولیه)
- رنگ‌های ثانویه
- رنگ‌های سومین (ثالثیه)
بنابراین، اگر با این اصطلاحات آشنا هستید، دانش مقدماتی لازم را درباره تئوری رنگ‌ها دارید. ما نیز در اینجا به اختصار این مقوله‌های رنگ را مرور می‌کنیم:
- رنگ‌های اصلی (اولیه): رنگ‌هایی که از ترکیب دو یا چند رنگ دیگر به دست نمی‌آیند؛ این رنگ‌ها شامل قرمز، آبی و زرد هستند.
- رنگ‌های ثانویه: رنگ‌هایی که از ترکیب دو رنگ از رنگ‌های اولیه به دست می‌آیند؛ این گروه رنگ‌هایی مانند نارنجی و سبز را شامل می‌شود.
- رنگ‌های سومین: رنگ‌هایی که از ترکیب یک رنگ اولیه با یک رنگ ثانویه حاصل می‌شوند؛ سرخابی، بنفش و کهربایی در این گروه قرار می‌گیرند.
تئوری رنگ مدرن
طراحان دیجیتال بیشتر با مدل رنگ RGB (رنگ‌های قرمز، سبز و آبی) سروکار دارند، در حالی که مدل CMYK (رنگ‌های فیروزه‌ای (Cyan)، سرخابی (Magenta)، زرد و سیاه) چهار رنگ پایه در صنعت چاپ کاغذی هستند.
تئوری رنگ بحث تیرگی یا روشنایی، یا نرخ‌های رنگ (color values) را شامل می‌شود. برای مثال، می‌توانید با افزودن مقدار اندکی رنگ سفید رنگی با روشنایی بیشتر ایجاد کنید، همان‌طور که اضافه کردن سیاه منجر به ایجاد رنگی تیره‌تر خواهد شد. وقتی که خاکستری را به یک رنگ اصلی، ثانویه یا سومین اضافه می‌کنید، در واقع یک تن (tone) ایجاد کرده‌اید و اگر تن یک رنگ را کاهش دهید، روشنایی و شدت آن را کاهش داده‌اید.
نکته: هنگامی که رنگ‌های جزئی (tints)، سایه‌ها و تنها را اضافه می‌کنید، چرخه رنگ خود را توسعه بخشیده‌اید.
تئوری رنگ همچنین روش تنظیم رنگ‌ها با یکدیگر برای ایجاد الگوی رنگی را دربر می‌گیرد. برای مثال، الگوی رنگی تک‌رنگ از تنها یک رنگ در سایه‌های مختلف تشکیل شده است.
اصطلاحات رایج در تئوری رنگ
مرور اصطلاحاتی که طراحان برای کار کردن با رنگ‌ها باید بدانند، خالی از لطف نیست. برای این منظور، اصطلاحات پایین را انتخاب کرده‌ایم:
- رنگ (Hue): رنگی که هر چیزی دارد، مانند آبی یا قرمز.
- کروما (Chroma): میزان خلوص هر رنگی است، یعنی کمبود رنگ‌های سفید، سیاه و خاکستری در آن رنگ خاص.
- اشباع (Saturation): برای اشاره به شدت و ضعف یک رنگ استفاده می‌شود.
- نرخ (ارزش، Value): میزان روشنایی یا تیرگی رنگ را نمایش می‌دهد.
- تن (Tone): با افزودن خاکستری به یک رنگ خالص ایجاد می‌شود.
- سایه (Shade): با افزودن سیاه به یک رنگ خالص پدید می‌آید.
- رنگ جزئی (Tint): از طریق افزودن سفید به یک رنگ به دست می‌آید.
تاثیر چرخه رنگ در طراحی پالت‌های رنگی
تئوری رنگ‌ها به طراح کمک می‌کند تا رنگ‌ها را با نظم و ظرافت بیشتری در کنار یکدیگر استفاده کند. این تئوری فراتر از آن است که تنها در تعیین اینکه چه رنگ‌هایی بیشتر به چشم می‌آیند، کاربرد داشته باشد. در اینجا مسئله علم در میان است و چرخه رنگ کانون اصلی تئوری رنگ به شمار می‌آید.
امروزه چرخه رنگ در پیدا کردن ترکیب‌های رنگی هماهنگ به هنرمندان و طراحان کمک می‌کند. باید گفت که در واقع چنین امکانی با تکیه به روابط هندسی حاکم بر چرخه فراهم می‌آید.
برای مثال، الگوی رنگی سه‌تایی (triadic) شامل سه رنگ با فاصله مساوی روی چرخه رنگ می‌شود و یک ترکیب برجسته (bold) را پدید می‌آورد. اما الگوی رنگی چهارتایی (tetradic) شامل چهار رنگ با فاصله مساوی روی چرخه رنگ می‌شود. پس اگر می‌خواهید یک رنگ برجسته با رنگ‌های پیرامونی کم‌رنگ‌تر داشته باشید، می‌توانید از این الگو استفاده کنید.
چطور هارمونی رنگ‌ها را در ایجاد پالت رنگی رعایت کنیم؟
هارمونی رنگ‌ها عبارت است از کاربرد ترکیب رنگ به شیوه‌ای که از نظر زیبایی‌شناختی جذاب و چشم‌نواز باشد. هارمونی رنگ در عین هنر بودن، یک علم است، علمی که شاید برای طراح یا هنرمند مبتدی مقداری مرعوب‌کننده باشد.
به هر حال، وقتی که به کمک استفاده از ابزارها با این علم آشنا شدید، متوجه اثرگذاری آن در کمال سادگی قواعدش خواهید شد.
مفهوم هارمونی رنگ‌ها مبتنی بر چرخه رنگ است که پیش‌تر درباره آن صحبت کردیم. برای ایجاد هارمونی لازم است به رنگ‌های سرد و گرم توجه خاصی کنید.
رنگ‌های سرد عبارتند از آبی، سبز و بنفش، در حالی که رنگ‌های گرم شامل قرمز، زرد و نارنجی می‌شود.
رنگ‌های سرد رقیق و آرام‌اند اما رنگ‌های گرم پرانرژی و خشن هستند.
بنابراین، وقتی که الگوی رنگی خود را طرح‌ریزی و هارمونی رنگ‌ها را ایجاد می‌کنید، لازم است حالت و احساسی را که می‌خواهید منتقل کنید، مدنظر قرار دهید. پس از آن می‌توانید دمای رنگ‌های خود را انتخاب و هارمونی مورد نظر را ایجاد کنید.
این نکته را هم درباره دمای رنگ‌ها باید اضافه کنیم که رنگ‌هایی مانند سیاه، خاکستری و سفید به عنوان رنگ‌های خنثی شناخته می‌شوند.
انواع مختلف پالت رنگی چیست؟
انواع پالت‌های رنگ وجود دارند که می‌توانید در بین آن‌ها دست به انتخاب بزنید. در این بخش شما را با 4 پالت رنگ آشنا می‌کنیم:
- پالت رنگ تک‌رنگ (MONOCHROMATIC)
سایه‌ها و عمق‌های مختلف یک رنگ خاص است. در واقع، این ساده‌ترین الگوی رنگی ممکن است، زیرا تمام رنگ‌ها از یک رنگ خاص برگرفته شده‌اند. پس نمی‌توان از این پالت رنگ برای ایجاد یک الگوی خشن و ناملایم استفاده کرد. طراحان باید به این نکته توجه کنند که اگر به درستی از پالت تک‌رنگ استفاده نکنند، ممکن است در نهایت طرحی خسته کننده و غیر جذاب به دست آورند.
- پالت رنگ قیاس‌پذیر (مشابه، ANALOGOUS)
این پالت‌ها از یک رنگ اصلی و رنگ‌های پیرامونی آن در چرخه رنگ ایجاد می‌شود و معمولاً بهترین گزینه برای بیان ثبات و وحدت در طرح هستند. همچنین، کار کردن با این پالت‌ها آسان است، چون تفاوت‌های زیادی در بین رنگ‌ها وجود ندارد. در این مورد برای ایجاد کنتراست از ایجاد تفاوت در سایه رنگ که هرگونه حواس‌پرتی از محتوا را محدود می‌کند، استفاده می‌شود.
- پالت رنگ تکمیلی (مکمل، COMPLEMENTARY)
این پالت رنگ از رنگ‌های مکمل یا متضاد روی چرخه رنگ (مانند قرمز و سبز، آبی و نارنجی و غیره) تشکیل می‌شود. اگر قصد انتقال حس تعادل و بالانس را دارید، این پالت‌ها انتخابی فوق‌العاده‌اند. مانند پالت‌های قیاس‌پذیر، اضافه کردن رنگ‌های جزئی (tints) و سایه‌ها می‌تواند به اثرگذاری این الگوها نیز بیفزاید.
به این ترتیب می‌توانید از ایجاد کنتراست‌های بسیار برجسته پرهیز کنید. این گونه کنتراست‌ها هنگامی پدید می‌آیند که دو رنگ متضاد در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و موجب خستگی چشم می‌شوند.
- پالت رنگ سه‌تایی (TRIADIC)
سه رنگ که روی چرخه رنگ در فاصله‌های یکسانی از یکدیگر قرار دارند (مانند قرمز، زرد و آبی). پالت رنگ سه‌تایی الگوی با تنوع بالاتری را پدید می‌آورد. البته این پالت به طرح‌ریزی و آزمایش‌های بیشتری نیاز دارد، چون شامل رنگ‌های متضاد فراوانی می‌شود.
